Varis, yanlış bir bilgi olarak, her ne kadar kadınların hastalığı olarak bilinse de erkekler de varis açısından oldukça şansızlar. Öyle – böyle değil, yapılan çalışmalar her iki erkekten birisinde venöz yetmezlik/varis gelişeceğini ortaya çoktan koymuş.

Tüm dünya genelinde, muayene randevusu alınan hastalıkların başında varis gelmektedir. Kanımca, genetiğin bu denli etkili olduğu başka hastalık yok. Ancak, kötü haberler burada bir yerde dursun. İyi haber, venöz yetmezlik/varis ile yaşamak mümkün. Bunun için, başlangıç olarak yaşam düzeni ve alışkanlıklarında basit değişiklikler yeterli. 

Erkekte varis konusuna girmeden önce, biraz “varis nedir?” konusundan bahsetmek daha doğru olur.

Varis Nedir?

Varis, basit bir ifade ile, bir damar hastalığıdır. Ancak, bunu biraz daha açıklayayım hemen. Toplardamar hastalığı demek daha doğru olur. Toplardamar vücudumuzda hemen her yerde bulunur. Toplardamarlar, atardamarlar gibi, yüksek basınca dayanabilecek yapıda değillerdir. Özellikle, bacaklarda bulunan toplardamar sistemi, yerçekimi ve bunun sonucunda gelişen yüksek basınca yaşam boyu maruz kalırlar. Yüksek basınç ve genetik kapak bozukluğu venöz yetmezlik ve varis gelişmesi açısından önemli nedenler arasındadır. 

Varis şikayetleri arasında; bacak ağrısı, bacak şişmesi, bacakta ayak bileği bölgesinde renk değişimi üst sıralarda bulunmaktadır. Az önce de vurgulamaya çalıştığım gibi, yetişkin yaşta varis, cinsiyet farkı gözetmez. Günlük hasta muayenelerim sırasında, kadın, erkek ve hatta erken yaşlarda çocuklarda bile varisi (doğumsal hastalıklara bağlı olarak) görebiliyoruz. Son yüzyıl içerisinde, varisin artan oranlarda karşımıza çıkma nedenini, geniş çaplı bilimsel çalışmalar, tarım toplumundan, endüstriyel topluma çok hızlı geçişe bağlamaktadır. Bu bilimsel çalışmalar; varis için en önemli risk faktörlerini, obezite, hareketsizlik ve genetik geçiş olarak özetlemektedir.

Gelelim, yazımın esas konusuna; “erkekte varis”

Erkekte Varis Olur Mu?

Sorunun yanıtını hemen vereyim; EVET olur. Ancak, erkekler varisi, kadınlar kadar dikkate almazlar. Erkeklerin çoğu çıkan varislerini, “varisin kadınların hastalığı olması ve daha çok kozmetik bir sorun olarak algılanmasından dolayı” pek dikkate almazlar.

İngiltere’de yapılan güvenli bir çalışma, erkeklerin %56’sında balonlaşmış derecede varis olduğunu ortaya koymuştur. Sizce de konu aslında, tahmin edildiğinden daha ciddi bir boyutta değil mi?

Venöz yetmezlik ve varis çoğu zaman cilt seviyesinde kozmetik değişimler ile karşımıza çıkar. Daha ilerlemiş durumlarda, ayak bileklerinde kaşıntılı döküntü ve yara gözlenir. Ancak açıkçası bu noktaya gelmeden çoğu hastanın farkına varamadığı veya göz ardı ettiği bacak kramp ve kasılması, bacak ödemi ve ağırlaşmış bacaklar gözlenir. 

Varisten korunmak için erkekler ne yapmalı? (sadece erkekler değil, herkes tabii ki)

1. Egzersiz: Önerilen veya önerilecek konuların en başında yer almaktadır. Özellikle, sağlıklı toplardamarlara sahip olabilmenin anahtarı, düzenli egzersiz yapmaktan geçmektedir. Bu egzersizlerin, bacak toplardamarları içerisindeki kan akımını arttırıcı yönde olması tercih edilmelidir. Yüzme, yürüyüş, pilates (basit şekli ile), bisiklet sporu, aerobik gibi egzersizlerin düzenli yapılması toplardamar duvarı ve içinde bulunan kapakçıkların güçlenmesini sağlamaktadır. Yapılan bu egzersizler, özellikle baldır kas pompasının da aktif şekilde kullanımı sağlayarak, yakınmaların belirgin ölçüde azalmasını sağlayacaktır. 

2. Oturma veya ayakta durma sırasında bacak toplardamarlarında oluşan yüksek basıncın azaltılması: Yerçekimi nedeniyle oturma veya ayakta durma durumlarında kan, fizik kuralları gereği, bacak toplardamarları içerisinde toplanmaya çalışır. Bu toplanma veya kan birikmesinin önüne geçilmesi gerekmektedir. Bunu sağlayabilecek egzersizler veya bacakların yerçekiminin aksi yönünde, gün içerisinde en az 2 kez, 10-15 dakika sure ile havaya kaldırılması oldukça faydalıdır. Bunlara ek olarak, gün içerisinde yapılacak kısa süreli yürüyüşler bacaklarda dolaşımı aktif şekilde tutacaktır.

3. Diyet: Özellikle, yüksek oranda tuz içeren besinlerden uzak durulmalıdır. Yüksek oranda tuz içeren gıdalar daha çok, marketlerdeki donmuş gıdalarda, yarı pişirilmiş ürünlerde, fast-food tarzı besinlerde ve krakerde bulunmaktadır. Ayrıca, yapılan çalışmalar, aşırı kilolu insanlarda varis gelişim riskinin fazla olduğu yönündedir. Özellikle, bu hastalarda bacaklarda artmış bir dolaşım yükü mevcuttur. Bu nedenle, egzersizi bir tedavi edici unsur olarak algılamanın önemi bir kez daha karşımıza çıkıyor.

4. Giyim değişiklikleri: Dar, beli ve bacakları saran kot pantolonlarının giyilmesi, yüzeyde bulunan toplardamarların çalışmasını engellediği için kesinlikle önerilmemektedir.

Erkekte varisin sık olarak karşımıza çıktığı bölgeler; kasık (birincil yüzeysel varis), yumurtalık (varikosel) ve anüs – makat (hemoroid - basur) bölgeleridir. Erkeklerde, özellikle de yumurtalık bölgesinde karşımıza çıkan yumurtalık varisi (varikosel) tedavisi ihmal edildiğinde, erkek tipi kısırlık (sterilite) nedeni olarak değerlendirilir. Bu nedenle, varikosel tedavisinin doğru ve zamanında yapılması oldukça önemlidir.

Erkeklerde varis nasıl tedavi ediliyor? Erkeklerde varis ameliyatsız tedavi ediliyor mu?

Erkeklerde bulunan varis günümüzde, günübirlik tedavi yöntemleri içerisinde değerlendirilen minimal invaziv endovenöz tedavi yöntemleri yardımıyla yüksek başarı oranı ile kolaylıkla ediliyor. Bu tedavilerin ortak ve en avantajlı noktası, hasta için günlük aktivitenin kısıtlamamış olmasıdır. Kısa ve anestezi kullanılmadan yapılan işlem sonrası hastalar hastaneden aynı gün yürüyerek taburcu olmakta, evlerine gitmektedirler.

Sağlıkla kalın.

Prof. Dr. Mehmet Ümit Ergenoğlu

Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı

mehmetergenoglu.com